احتکار مواد اولیه و چالش‌های ناتمام صنعت پوشاک
«رونق تولید» عنوانی است که فروردین‌ماه برای سال 1398 انتخاب شد و قرار شد مرحمی روی زخم‌های نه‌چندان سطحی تولیدکنندگان ایرانی باشد. گرچه طی سال‌های اخیر بازار تولید انواع و اقسام کالاها از پوشاک گرفته تا لوازم خانگی بزرگ در ایران تصمیم به داغ‌تر شدن گرفته‌اند اما عدم دسترسی آسان بانیان این تولیدات به مواد اولیه، آنها را برای ادامه بقا در این صنعت با چالش‌هایی مواجه کرده است؛ چالش‌هایی که اگر حل نشوند عاملی برای خداحافظی آنها از چرخه تولید داخل خواهند بود.
در ابتدای این گزارش آماری از گردش مالی پوشاک(از آذرماه 97) ارائه خواهیم کرد. براین اساس گردش مالی سالانه بازار پوشاک ایران حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیارد دلار برآورد شده است که کمتر از نیمی از آن با تولید داخل تامین می‌شود و تا پیش از ممنوعیت واردات، به شکل واردات رسمی یا قاچاق به بازار ایران راه می‌یافت، به شکلی که ۹۵ درصد از پوشاک وارداتی به شکل قاچاق وارد کشور می‌شد و هم‌اکنون نیز به‌رغم ممنوعیت واردات، فروشگاه‌های عرضه‌کننده پوشاک برند قاچاق همچنان در حال افزایش هستند .
آخرین روزهای سال 97 بود که سعید قدیری دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران، در یکی از گفت‌وگوی‌های خود اعلام کرد: «امروز تولیدکنندگان به سختی فعالیت کرده و برای فروش محصولات خود تلاش بسیاری می‌کنند. در حال حاضر -تا اسفندماه97- بازار هیچ کمبودی در بخش پوشاک و کفش ندارد، به نحوی که تولیدکنندگان محصولات خود را با تخفیف‌های 50 تا 70 درصدی به فروش رسانده و حتی تمایل زیادی به برگزاری نمایشگاه برای عرضه مستقیم کالاهای خود دارند.»
اما در این میان کسانی که دستی بر آتش دشمنی با اقتصاد ایران دارند، از فضای نابسامان پیش آمده استفاده کرده و به جای تزریق مواد اولیه مورد نیاز، مسیر «احتکار» را در پیش گرفتند؛ روشی که انتخاب نخست سودجویان و آسان‌ترین راه برای رسیدن به سودهای هنگفت ناشی از آن است.
گرچه مواد اولیه‌ای همچون پارچه به دلیل نقش و رنگ و طرحی که دارد به تناسب هر فصل متغیر بوده و مشتریان خاص خود را می‌طلبد و ریسک احتکار آن هم بالاست اما به هرحال باز هم روایتگر نمایانی از ضرب‌المثل ماهیگیری از آب گل‌آلود است.
بهبود شرایط بازار با ورود اتحادیه در سال 97
موضوع احتکار پارچه اواخر سال 97 نیز مدنظر اتحادیه پوشاک قرار گرفته و پیگیری‌های لازم در این خصوص انجام شده بود. تا جایی که ابوالقاسم شیرازی رئیس صنف تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک پس از تشکیل یک کارگروه برای تامین مواد اولیه در کنترل و تنظیم بازار، اعلام کرده بود برخی واردکنندگان که کالاهای خود را به امید فروش با قیمت بالاتر در شب عید احتکار کرده بودند، اقدام به عرضه محصولات خود به بازار کردند که این امر باعث تنظیم و کنترل قیمت پارچه در بازار شد.
این در حالی است که فروردین ماه امسال اعلام شد: بازار پارچه در سال گذشته و ماه‌های پایانی شرایط مناسبی داشته است و در کنار آن ۳۰ درصد بازار منسوجات از طریق واردات پارچه، ۴۰ درصد از طریق پوشاک وارداتی و ۳۰ درصد از طریق تولید داخلی تأمین می‌شود که با وجود رشد قابل توجه نرخ ارز و هزینه‌های تولید و واردات، قیمت پارچه به تناسب رشد قیمت‌های اعلامی، رشد نکرده است.
صادرات پوشاک و مشکلات پیش رو
حال موضوع موانعی مطرح می‌شود که بر سر راه صادرات پوشاک خودنمایی می‌کنند؛ از تامین پارچه مرغوب و در کل مواد اولیه لازم که بگذریم، تولیدکنندگان پوشاک توان رقابت با برندهای پرآوازه خارجی را در خود احساس می‌کنند. کما اینکه با سلیقه بیشتر افراد جامعه از هر قشری نیز آشنا شده و هماهنگ هستند.
از طرفی خروج برندهای خارجی از ایران و خالی شدن فروشگاه‌هایی با متراژ بالا در مراکز خرید بزرگ کشور، این امکان را فراهم کرده است تا برندهای پرقدرت ایرانی که توانسته‌اند صلابت خود را حتی در خفقان اقتصادی حفظ کنند نیز میهمان مال‌ها و مجتمع‌های بزرگ تجاری کشور شوند؛ البته با وجود موانعی از قبیل ضوابط و چارچوب‌هایی از قبیل قانون کار، تامین اجتماعی، بیمه، بانک و... که در برخی موارد سد راه مسیر تولید و صادرات پوشاک می‌شوند!
همچنین لازم به ذکر است که اسفندماه 97، شبکه اطلاع‌رسانی تولید و تجارت ایران از قول افسانه محرابی مدیر کل دفتر صنایع نساجی و پوشاک ایران در خصوص عملکرد صنایع پوشاک و نساجی طی ۱۰ ماهه نخست سال ۹۷ نوشت: «آمار صادرات ۱۰ ماهه سال ۹۷ در محصولات حوزه نساجی، پوشاک، چرم و کفش ۲۶۰ هزارتن به ارزش ۹۵۵ میلیون دلار و واردات در این حوزه ۳۳۹ هزارتن به ارزش ۹۴۷ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی و ارزشی در صادرات این حوزه به ترتیب 7/18 و 5/6 درصد رشد و در واردات به ترتیب 4/38 و ۳۶ درصد کاهش داشته است.
هرچند که کشورهایی همچون ترکیه و چین به واسطه دسترسی راحت به مواد اولیه و در اختیار داشتن ماشین‌آلات پیشرفته و به‌روز دنیا قطب بزرگی در تولید پوشاک به حساب می‌آیند و در واقع یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های تولیدکنندگان هستند، اما گویا کم‌ترین انتظار این گروه هم که دسترسی آسان به مواد اولیه و ادامه روند تولیدات‌شان است برآورده نشده و پرواضح است که عدم دسترسی به آن عقب‌افتادگی کشور را در این مسیر در پی خواهد داشت.
