نقش پر رنگ فروشگاه‌های زنجیره ای در رونق تولید ملی
نقش پر رنگ فروشگاه‌های زنجیره ای در رونق تولید ملی
امروزه گسترش فروشگاه‌های مختلف زنجیره‌ای و تعدد شعب آنها سبب شده تا دسترسی مردم به تمامی ملزومات زندگی تسهیل شود.این در حالی است که همین فروشگاه ها با چالش های واقعی و متعددی در مسیر فعالیت شان رو به رو هستند که در حوزه های مختلفی همچون قیمت کالا، کیفیت کالا و ... خودنمایی می‌کنند، در حالی که نقش بسزای این قبیل فروشگاهها در بحث رونق تولید ملی به اثبات رسیده است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
1. لطفا خودتان را معرفی کرده و پیرامون سابقه کاری‌تان در حوزه فروشگاه‌های زنجیره‌ای توضیحاتی ارائه فرمایید.
ایوب دانشور هستم. در رشته‌های جامعه‌شناسی و سینما و مدیریت تحصیل کرده‌ام و حدود 25 سال نیز در حوزه‌های مختلف تولید برنامه‌های تلویزیونی و سینمایی، پی‌ریزی اولیه و شروع تبلیغات در صداوسیما و تبلیغات محیطی فعالیت داشته‌ام که شروع آن به دوران آغازین انقلاب اسلامی برمی‌گردد.
از حدود سال 76 با کمک چند تن از دوستان توانستیم شرکتی تبلیغاتی تحت عنوان «شرکت توسعه صنعت تبلیغ» را با هدف ارائه خدمات نوین به صنعت تبلیغات کشور راه‌اندازی کنیم که قدم‌های بسیار خوبی در این حوزه‌ها برداشتیم. به‌عنوان مثال تبلیغ بر بدنه و داخل اتوبوس‌های شرکت واحد، داخل مترو و تبلیغات محیطی و... را آغاز کرده و عضو هیات موسس تعاونی محیط (شرکت تعاونی تبلیغات محیطی تهران) بودم که عملکرد بسیار مثبتی در عرصه توسعه تبلیغات محیطی داشت.
اما فعالیت من در حوزه مراکز خرید، مدیریت بهره‌برداری و راه‌اندازی مجتمع‌های تجاری برمی‌گردد به زمانی که حدود یک دهه در خارج از کشور زندگی کردم و پس از اتمام تحصیلات تکمیلی در حوزه مدیریت و تجربه کاری در چندین مرکز تجاری در استانبول و باکو، بنا به پیشنهاد مجتمع لاله‌پارک تبریز به ایران بازگشتم. از سال 91 با این مجموعه فعالیت خود را آغاز کردم که تا حدود سال 95 ادامه داشت و تا به امروز در چند مال بزرگ همچون بل‌‌سنتر کرج، مجموعه مجتمع‌های تجاری اکسین و اکومال با سمت مدیریت راه‌اندازی و بهره‌برداری مشغول به فعالیت بوده‌ام. در حال حاضر نیز به‌عنوان مدیر بهره‌برداری از فضاهای تجاری در شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه افتخار خدمت دارم.
علاوه‌بر موارد مذکور به‌عنوان مدرس مدیریت و راه‌اندازی مراکز خرید در موسسه آموزش عالی اندیشه معین (موسسه اختصاصی ایران مال) و دیگر مراکز آموزشی حضور داشته‌ام. از فعالیت‌های دیگر می‌توان به مشاور در حوزه‌های مختلف برندینگ، مارکتینگ و راه‌اندازی مجموعه‌ها و مراکز خرید متنوعی اشاره کرد.
2. از نظر شما چالش‌های صنعت خرده‌فروشی در حوزه فروشگاه‌های زنجیره‌ای چه مواردی هستند؟
حقیقت این است که چالش‌های صنعت خرده‌فروشی بسیار واقعی و ملموس بوده و از حوزه‌های مختلفی از جمله عرضه تنوع کالایی با قیمت مناسب، کیفیت کالا، لجستیک و تامین کالا، تداوم در عرضه و ارائه کالاها، رقابت بر سر گرفتن سهم بیشتر بازار و توسعه مناسب فضاهای فروشگاهی و جانمایی مراکز خرید قابل ذکر هستند.
در کل مباحث چالشی در فرشگاه‌های زنجیره‌ای به دو بخش داخل فروشگاهی و بیرون فروشگاهی تقسیم می‌شوند که در بحث داخلی، چیدمان مناسب، ارائه سبدهای تکمیل‌کننده زنجیره خرید مشتری، ارائه بهترین خدمات و راضی نگهداشتن مشتری، طراحی و تنوع رنگ در محیط فروشگاهی، برگزاری رویداد‌های مختلف و جذابی که مشتری را به حضور مجدد ترغیب کند (یا به عبارتی از یک مشتری معمولی و اتفاقی یک مشتری وفادار و دائمی بسازد)، نقش باشگاه مشتریان و ارائه خدماتی که رفاه مشتریان را تامین می‌کند، حفظ کرامت و توجه به انگیزه خرید و... از چالش‌های مهم داخلی در مسیر فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای است. اما علاوه بر تامین پایدار کالا، حفظ تنوع و کیفیت با توجه به اینکه ارائه و تهیه کالا با قیمت مناسب برای عرضه در داخل فروشگاهها نقش مهمی در رضایت مشتریان ایفا می‌کنند، چالش‌های دیگری همچون برقراری توازن و بالانس بین اجاره یا هزینه بالای املاک و استهلاک تچهیزات، سودی که شرکت‌های زنجیره‌ای از طریق ارائه زنجیره کالاها می‌توانند ایجاد کنند تا در کنار هزینه‌های تامین نیروی انسانی و فروش و... به توسعه فروشگاهی کمک کنند نیز وجود دارند.
بنابراین در حوزه فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بحث خرده‌فروشی، موضوعات مهم دیگری چون بحث مدیریت و ارائه آموزش‌های سنگین، علمی و به‌روز همچون استفاده از فناوری دیجیتال در محیط فروشگاهی و خارج از فروشگاهی، تهیه پلتفورم توسعه، معیارهای سنجش فروشگاهی که امکان مقایسه فروشگاهی را فراهم کند و لزوم نوآوری سریع در فضای کسب‌وکار بسیار حائز اهمیت است.
همچنین برگزاری فروش‌های فصلی و دوره‌ای یکی دیگر از چالش‌های پیش روی فروشگاه‌های زنجیره‌ای خصوصا در ایران است که نحوه مدیریت و تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها در راستای رسیدن فروشگاه‌های زنجیره‌ای به بالاترین سطح فروش و مدیریت انگیزه‌های سنتی و اصلی مشتریان در خرید و انتخاب کالا باید در ردیف تلاش‌های پرثمر این حوزه قرار گیرد.
اما حقیقت این است که اکنون در دوره‌ای به‌سر می‌بریم که اصطلاحا در حال خروج از خرده‌فروشی سنتی و مبتنی‌بر بازار و بنکداری و ورود به عرصه خرده‌فروشی مدرن هستیم. درحالی که تنوع کالایی و نقش مراکز تجاری، دپارتمان‌استورها و... در کنار مدیریت نیروی انسانی و آموزش‌های مدرن برای رده‌های گوناگون پرسنل پررنگ‌تر است.
از طرفی به‌روز شدن و آینده‌نگری نیز یکی دیگر از چالش‌های صنعت فروشگاهی است و محیط‌های فرشگاهی به‌طور مداوم باید با تفکرات نوآوری عجین شوند تا بتوانند ذائقه مشتریان را راضی نگه دارند و خدمات بهتری ارائه دهند چراکه نیازهای مشتریان مدام در حال تغییر است.
به‌طور کلی ایجاد و نهادینه کردن شرایط ماندگاری پایدار برای فروشگاه‌های زنجیره‌ای از دیگر چالش‌های این قبیل فروشگاهها به‌شمار می‌رود.
فروشگاه زنجیره‌ای باید بتواند تسهیلات مدنظر برای مشتریان (از قبیل پارکینگ، دسترسی‌ها و راحتی در خرید) که از اهرم‌های بسیار مهم برای موفقیت یک فروشگاه به‌شمار می‌رود را ارائه کنند، بنابراین طراحی یک پکیج کامل برای خدمات به مشتریان ضروری است. به‌طوری که فردی که به‌عنوان یک مشتری وارد فروشگاه زنجیره‌ای می‌شود علاوه‌بر خرید کالاهای لازم به دیگر خدمات مورد نیاز خود نیز دست یابد و خرید مفرحی را تجربه کند. در نگاه کل تامین نیازهای روزمره مشتریان از قبیل پارکینگ، کارواش، آرایشگاه و داروخانه و دیگر خدمات متنوع می‌تواند برگ برنده فروشگاهها باشد.
3. دیدگاه‌تان درباره نقش فروشگاه‌های زنجیره‌ای در رونق تولید ملی چیست؟
اقتصاددانان بر این باورند که راه رسیدن به توسعه اقتصادی از مسیر تقویت تولید و توزیع داخلی و حمایت از تولیدکنندگان می‌گذرد. از این رو با تحقق چنین فرآیندی ضمن به حرکت درآمدن چرخ تولید و اشتغال، رونق اقتصادی را بیش از پیش شاهد خواهیم بود، بنابراین در یک نگرش کلی اگر بخواهیم در مبحث اقتصاد حاکم بر خرده‌فروشی یک مثلث را ترسیم کنیم به سه ضلع سرمایه، تامین‌کننده و عرضه‌کننده خواهیم رسید. سرمایه منجر به تولید کالا می‌شود و این تولید بدون توجه به کانال‌های عرضه، کارایی نخواهد داشت، با توجه به اینکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای در تمام دنیا نقش توزیع‌کننده را بازی می‌کنند و هرچقدر پربارتر، باکیفیت‌تر و با قیمت مناسب‌تر عمل کنند نقش بسزایی را در رونق تولید ملی خواهند داشت.
تلاش ما در فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایجاد بستر مناسب توزیع و توزیع مویرگی و مستقیم کالا به مشتریان و حذف واسطه‌هاست و اگر فروشگاه‌های زنجیره‌ای در برقراری ارتباط‌شان با تولیدکنندگان تلاش کنند، نقش بسزایی در عرضه مستقیم کالا با قیمتی مناسب و به سود مصرف‌کننده خواهند داشت که رضایت‌بخش است.
با ادامه این روند، چرخه تولید الزاما می‌تواند چرخه لجستیک و حمل و نقل را نیز به حرکت درآورد. از طرف دیگر بحث منابع انسانی و اشتغال مطرح بوده و واضح است که هرچقدر مسیر برای احداث فروشگاه‌های زنجیره‌ای هموارتر باشد، اشتغالزایی بیشتری صورت خواهد گرفت و نیروی انسانی به نوبه خود می‌تواند چرخه‌های تولید را به گردش درآورد. بنابراین فروشگاه‌های زنجیره‌ای با عرضه کالاهای متنوع قدرتمندتر خواهند شد و توسعه خواهند یافت و مجموعه این جریانات به‌طور کلی رونق تولید ملی را رقم می‌زند.
در کنار همه موارد مذکور موضوع همکاری با سیاست‌های توزیع مناسب و عادلانه دولت نیز حائز اهمیت است و همکاری و تلاش در اهداف تنظیم بازار با توجه به شرایط موجود و نیاز به عرضه وسیع کالایی و فروش آن در فروشگاهای زنجیره‌ای در نهایت می‌تواند به‌عنوان بازوی قدرتمند سیاست‌های اقتصادی و توزیعی کشور قرار بگیرد که به نوبه خود سهم اساسی در رونق تولید بازی خواهد کرد.
نکته حائز اهمیت این است که توسعه و ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای منجر به حرکت در بخش مسکن، سرمایه، تولید، کشاورزی، حمل و نقل و گردش مالی و اعتباری برای دولت و کشور می‌شود.
4. از نظر شما فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تعدد شعب آنها چقدر در پربار کردن سبد کالایی خانوار موفق عمل کرده است؟
برای جواب به این سوال بهتر است قبلا از معیارها و استانداردهایی که در یک فروشگاه زنجیره‌ای لازم است سخن به میان آید. در یک فضای داخلی نظیر خرده‌فروشی‌ها که در آن راحتی مشتریان خط مشی اصلی شغلی محسوب می‌شود، پاسخگویی طرح فروشگاه به ابعاد اندازه‌های بدن انسان، از اهمیت بسزایی برخوردار است. به‌طور مثال، کیفیت اثر متقابل بین مشتریان و انواع پیشخوان‌های فروش اجناس، قفسه‌ها و ویترین‌ها باید در حد بالایی باشد. آنچه در طراحی موفقیت‌آمیز خرده‌فروشی‌ها دارای اهمیت بسیار است داشتن دید بهینه نسبت به ویترین‌ها و قفسه‌ها چه از داخل و چه از خارج فروشگاه است. در همین رابطه ارتفاع دید افراد بلندقد و کوتاه‌قد و مفاهیم هندسی دید انسان باید تناسب داشته باشد. همچنین ارتفاع پیشخوان بسته‌بندی اجناس، اندازه اتاقک رختکن، ابعاد مهم قسمت‌های فروش انواع کالا، چگونگی حرکت و چرخش به دور ویترین‌ها همه و همه باید با ابعاد متفاوت بدن افراد هماهنگ باشد.
اینها می‌تواند به‌عنوان بخشی از واقعیت‌های موثر در یک خرید موفق محاسبه شود. واقعیت این است که فروشگاه‌های زنجیره‌ای در تامین سبد کالایی شهروندان و مشتریان عملکردهای متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. از طرفی گاهی نیاز شهروندان براساس طبقات اجتماعی و جوامعی که در آن زندگی می‌کنند، متفاوت است.
اما مهم‌ترین بحثی که برای تامین سبد کالایی خانوار باید مدنظر فروشگاه‌های زنجیره‌ای قرار گیرد، مطالعات اولیه در زمینه تراکم‌سنجی، طبقه‌بندی سطوح درآمدی و بافت اجتماعی مناطق است. به‌طور کلی ترفندها و سیاست‌های لازم برای تامین کالا باید به‌گونه‌ای باشد که با محیط همخوانی داشته باشد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای جدا از تامین کالاهای روزمره و مشترک بین جوامع گوناگون، اگر با هدف تامین کالاهای اقشار خاص در مناطق مدنظر مطالعاتی داشته باشند موثر خواهند بود.
در واقع در جوامعی که فرهنگ جامعه از بحث خرده‌فروشی سنتی به مدرن تغییر می‌یابد نقش فروشگاه‌های زنجیره‌ای حائز اهمیت می‌شود. پس ضرورت دارد تا فروشگاه‌های زنجیره‌ای در درجه اول در زمینه شناخت اهداف خود اقدام کنند.
5. فروشگاه‌های رفاه براساس چه کانسپت‌هایی و با چه متراژ و ابعادی در لوکیشن‌ها راه‌اندازی می‌شوند؟
شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه، با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور و براساس مدل‌های اقتصادی و مطالعاتی که در حوزه بافت شهری، جمعیت‌شناسی و تراکم‌شناسی انجام داده است، در نهایت تارگت سه دسته از فروشگاهها از قبیل‌هایپر، اکسپرس و اکسترا، را به مرحله اجرادر آورده است که به ترتیب و براساس فضایی که دارند نقش خود را به‌عنوان فروشگاه‌های محلی در تامین کالاهای مورد نیاز مردم ایفا می‌کنند.
علاوه بر آن فروشگاه رفاه طرح توسعه فرانچایز خود را تحت عنوان «رفاه‌مارکت» به اجرا درآورده است که در این طرح مشارکت در تاسیس، تجهیز، راه‌اندازی و بهره‌برداری سرلوحه عملکردهای رفاه قرار گرفته است.
همچنین توسعه برند دیسکونت‌استور تحت عنوان «وین‌مارکت» را هم که مستقیما برای تامین نیازهای روزمره مشتریان است، در دستور کار قرار داده و به این ترتیب مجموعه رفاه در مجموع پنج سطح فروشگاهی را مدنظر دارد.
بحث فروشگاه‌های «کش اند کری» نیز موضوع حائز اهمیت دیگری برای رفاه به حساب می‌آید، چراکه از این طریق به دنبال تامین کالاهای مشتریان به صورت عمده، با قیمتی مناسب و با تصور صرفه‌جویی در زمان خرید برای مشتریان است.
معیارهای مهم در احداث هر واحد فروشگاهی رفاه منهای موقعیت مکانی ملک که به نوبه خود حائز اهمیت است، فاکتورهایی از قبیل دارا بودن مجوز تجاری برای ملک، داشتن بر و ورودی و خروجی مناسب، دارا بودن فضای قابل قبول پارکینگ و داشتن فضای مناسب بارانداز جهت سهولت در حمل و نقل کالا و بار است.
برای راه‌اندازی هر فروشگاه مطالعات متعددی توسط واحد توسعه انجام می‌گیرد و مهم‌ترین بحثی که در طرح توسعه شتابان رفاه وجود دارد، نیم‌نگاهی به مراکز خرید گوناگون است. به‌طوری که کلیه مال‌هایی که دارای شرایط لازم هستند مورد مطالعه قرار می‌گیرند.
در واقع برای تاسیس یک فروشگاه زنجیره‌ای باید زیرساخت‌هایی از قبیل امکان دسترسی، امکان حل و نقل آسان کالا و... مدنظر مالکان و سازندگان قرار گیرد.
به علاوه تراکم جمعیتی، درجه‌بندی مناطق اطراف و وجود مجتمع‌های ساختمانی در اطراف پروژه می‌تواند به‌عنوان معیارهای مهم در انتخاب مکان تاسیس فروشگاه مدنظر قرار گیرد.
6. سال گذشته مجموعا چند مترمربع به ظرفیت فروشگاه‌های رفاه افزوده شد؟
از آنجا که مجموعه رفاه از سال گذشته طرح فراگیر توسعه شتابان خویش را طراحی کرده و به مرحله اجرا گذاشته است، در سال ۹۷ تعداد ۴۶ شعبه در سطح کشور را احداث و راه‌اندازی کرده و به بهره‌برداری تجاری رسانده که در مجموع حدود ۶۴ هزار مترمربع سطح فروش به فروشگاه‌های فعال رفاه اضافه شده است. در کل سطح فروشگاهی رفاه در سراسر کشور به بیش از 300 هزار مترمربع بالغ شده است.
7. سال گذشته چه مقدار ظرفیت شغلی برای جوانان جویای کار از سوی فروشگاه رفاه ایجاد شد؟ نحوه مهارت‌آموزی به پرسنل و نیروهای جذب شده رفاه را نیز شرح دهید.
در سال گذشته بیش از 2600 نفر در مجموعه رفاه جذب شدند که پس از طی دوره‌های لازم در واحدهای مختلف فروشگاهی در سراسر کشور به کار گمارده شدند. از آنجا که معتقدیم به‌کارگیری منابع انسانی بدون طی دوره‌های کسب مهارت آموزشی بازدهی حداکثری نخواهد داشت لذا مجموعه رفاه مرکز مستقل آموزشی خویش را تاسیس و راه‌اندازی کرده است. در این مرکز کلیه نیروهای تازه‌به‌کارگیری‌شده قبل از شروع کار رسمی خویش موظف به طی دوره‌های در نظر گرفته‌شده هستند. همچنین این مرکز به‌تدریج برنامه بازآموزی کلیه نیروهای خویش را در اولویت قرار داده است. در این مرکز آموزشی کارآموزان ضمن حضور در کلاس‌های در نظر گرفته شده در کلیه سطوح مورد نیاز در صنعت خرده‌فروشی، تاسیسات، خدمات، حراست، امور مشتریان، فناوری دیجیتالی، راه‌اندازی و بهره‌برداری از مجتمع‌های تجاری را زیرنظر مجرب‌ترین اساتید دانشگاهی ایران طی می‌کنند و برنامه‌هایی در جهت چگونگی استفاده از تجربیات اساتید نامدار جهانی نیز در حال تدوین است. همچنین این مرکز مجهز به امکانات اقامت و پذیرایی از کارآموزانی که از دیگر نقاط کشور اعزام می‌شوند، است.
