همواره یکی از دغدغه‌های مهم فعالان صنعت مراکز خرید و خرده‌فروشی در جهان، آینده این صنعت با گسترش کسب‌وکارهای اینترنتی و رشد خارج از عرف متراژ فضاهای تجاری بهره‌برداری شده، در حال ساخت و آماده بهره‌برداری است. به همین دلیل، نیاز است تا با بررسی گذشته، شرایط حال و نگاهی به آینده این صنعت، راه‌های برون‌رفت از بحران‌های احتمالی را پیش رو داشته باشیم.
فراموش نکنیم که به دلیل ذات اجتماعی‌بودن انسان، هیچ‌گاه فضای آنلاین یا مجازی جایگزین حس "با هم بودن" که در فضای فیزیکی رخ می‌دهد، نخواهد شد. یکی از پیامدهای ویروس کووید-19 اثبات علاقه انسان به گذران وقت با دیگران بوده است. شاید هیچ وقت فکر نمی‌کردیم که قدم‌زدن در یک مجتمع، خرید یا نوشیدن یک فنجان چای برای‌مان آرزو شود؛ اما امروزه شاید با فضای مجازی یا تماشای سریال خود را سرگرم کنیم اما همگی تشنه حضور مجدد بین هم‌نوعان‌مان هستیم.
در گذشته و سرآغاز فعالیت راسته بازارها، مراکز خرید صرفا فضایی جهت تامین نیازهای ضروری در یک حوزه خاص به‌ویژه پوشاک بوده‌اند اما در سال‌های اخیر، مطالبه‌گری مشتریان و مراجعین نسبت به گذشته در حوزه مراکز خرید تفاوت‌های زیادی داشته است؛ به نحوی که دیگر داشتن فضاهایی چون پارکینگ، کافی‌شاپ و فودکورت از یک مزیت، تبدیل به الزام رقابتی شده‌اند. امروزه مخاطبان به دلیل مشغله‌های متفاوت و بعد مسافت و مشکلات ترافیکی، ترجیح می‌دهند که در یک فضا، کلیه خواسته‌های خود را برآورده کنند. به همین جهت است که مانند گذشته یک صنف و رسته شغلی خاص فقط در منطقه خاصی دایره فعالیت نداشته و تمامی نیازها را می‌توان از نقاط مختلف شهر برآورده کرد.
پیش‌بینی می‌شود که به زودی مراکز خرید از محیطی صرفا جهت خرید، خارج شده و به فضاهای تعاملی و چندمنظوره‌ای تبدیل شوند که در کنار خرید، فضایی جهت امور تفریحی و خوشگذرانی نیز دارند. این بحث به غیر از خواست ذاتی مردم و اقتصاد، گسترش خریدهای اینترنتی در این حوزه و البته فروش با مشخصات مزون‌ها در کشور ما، به دلیل کاهش نسبت برندهای معتبر به متراژ تجاری نیز است.
مردم به زودی در مراکز خرید به دنبال "حس خوب" و "احترام" خواهند بود. حسی که باید با روزمرگی رایج متفاوت باشد؛ شاید به دلیل خستگی از زندگی آپارتمانی یا برج‌نشینی از فضاهای تجاری با طبقات زیاد و فضای سبز واقعی کم، استقبال کمتری شود یا به دلیل خستگی از روزمرگی‌های شهرنشینی و ترافیک نسبت به حضور در مراکز خرید با راهروهای تنگ، سقف کوتاه، نور مصنوعی شدید و با معماری شلوغ و خسته‌کننده اجتناب کنند. در کنار آن هرچه شهرها بزرگ‌تر می‌شوند و مردم در فضاهای کوچک‌تر زندگی می‌کنند، فضای عمومی گران‌بهاتر می‌شود. برخی از مراکز خرید در حال تبدیل‌شدن به یک فضای عمومی مشترک و پناهگاهی امن برای دورشدن از ترافیک، آب و هوا و دغدغه‌های رایج شهری هستند. مدیران مراکز خریدی که می‌توانند حسی از ماجراجویی و فضای خوشایند را به‌وجود بیاورند، مراکز خرید خود را تبدیل به فضاهای عمومی برای خرید، استراحت و معاشرت با دوستان و خانواده می‌کنند.
نسل بعدی مراکز خرید باید تمام نیازهای مردم را مورد هدف قرار بدهد؛ نیازهایی که بسیاری از آن‌ها در بستر آنلاین قابل‌رفع نخواهند بود. بدون شک هر چقدر فضاهای خدماتی، تفریحی و گردشگری برای کلیه سنین و سلایق در یک مرکز تجاری بیشتر شود، موفق‌تر نیز خواهد بود. در دنیای امروز مراکزی موفق‌تر هستند که همه فضاهای ورزشی، غذایی، هنری، سینمایی، تجاری، هتل و اقامتی، شهربازی، آموزشی و زندگی شبانه را با نگاهی تفریحی‌محور در راس فضاهای خود قرار دهند.
احسان محسنی‌نژاد
مدیرعامل گروه بهره‌برداری پیلارسازه
