نتایج مثبت «هفته‌کاری ۴ روزه» که اوایل ۲۰۲۲ به شکل آزمایشی ابتدا در ایسلند و سپس، سایر کشورهای اروپایی اکران شد، حالا مدیران کسب‌وکارهای آمریکا را هم تحت‌تأثیر قرار داده است. نتایج مطالعه فراگیر از نحوه حضور کارکنان در محیط کار در آمریکا نشان می‌دهد ۴۰ درصد از شرکت‌ها «کار ۴ روزه» یا همان «آخرهفته ۳ روزه» را اجرایی کردهاند یا قصد اجرای آن را دارند. این تقویم کاری، معادله برد- برد به‌شکل «راندمان بالا ناشی از فراغت بیشتر» برای کارکنان و «کاهش هزینه‌ها و افزایش بهرهوری تولید» برای کارفرما را رقم زده است.
تعطیلات آخر هفته و کارآمد‌تر شدن کارکنان به‌عنوان یکی از موضوعات مهم در جهان منجر به قانونی شدن ساعات کار کمتر در اروپا شد و مدیران برندها با آزمایش موفق «آخر هفته ۳ روزه» در ۲۰۲۲ از کار ۴ روزه کارکنان خود با بهرهوری بیشتر به برد قابل‌توجهی دست یافتند و حتی برندهای آمریکایی با تغییر مدیریت در ساختمان‌های تحت مالکیت خودکار هیبریدی و تعطیلات هفتگی را ایجاد کردند و افراد با دورکاری هم امکان سفر و هم امکان کار را خواهند داشت.
وقوع همه‌گیری کرونا گفت‌‌‌وگوهای مربوط به تعطیلات 3 روزه را دوباره داغ کرد، چراکه کارمندان و کارفرمایان درباره اهمیت انعطافپذیری محیط کار و مزایای آن تجدیدنظر کردند. ایده ساده است؛ کارمندان 4 روز در هفته کار می‌کنند، درحالی‌که حقوق و مزایای یکسانی دریافت می‌کنند و حجم کاری آنها مشابه قبل است؛ بنابراین شرکت‌هایی که هفته کاری خود را کوتاه می‌کنند با جلسات کمتر و کار مستقل بیشتری کار می‌کنند. طرفداران هفته‌کاری 4 روزه معتقدند رضایت کارمندان در این حالت افزایش مییابد و بهرهوری بالا خواهد رفت. اتحادیههای کارگران در سراسر اروپا از دولت‌‌‌ها می‌‌‌خواهند هفته کاری 4 روزه را اجرا کنند اما کدام کشورها این ایده را پذیرفته‌‌‌اند و تاکنون چه پیشرفت‌‌‌هایی داشته است؟
بر اساس گزارشی از یورو نیوز، در فوریه سال‌جاری، کارمندان بلژیکی حق برخورداری از یک هفته کاری کامل با 4 روز کار را به جای 5 روز معمول به دست آوردند؛ بدون اینکه از دستمزدشان کاسته شود. در ۲۹ سپتامبر، مجلس نمایندگان بلژیک لایحه‌‌‌ای را در این راستا تصویب کرد و به این وسیله مانع قانونی دیگری را قبل از تبدیل شدن آن به قانون رسمی برطرف کرد. کارمندان بلژیکی حالا می‌‌‌توانند تصمیم بگیرند 4 یا 5 روز در هفته کار کنند اما این به آن معنی نیست که کمتر کار خواهند کرد، چراکه می‌‌‌توانند ساعات کاری را در روزهای کمتری بگنجانند. الکساندر دو کرو، نخست‌وزیر بلژیک، امیدوار است این توافقنامه به انعطافپذیری بیشتر بازار کار کمک کند و تلفیق زندگی خانوادگی و کاری را برای افراد آسان‌تر کند.
در انگلیس هم برندهایی که یک دوره ۶ ماهه آزمایشی را برای هفته کاری 4 روزه اجرا کردند، پس از ستایش آن به‌عنوان آزمایشی بسیار موفق درحال برنامهریزی برای دائمی کردن هفته کاری کوتاه‌‌‌تر هستند. ده‌‌‌ها برند از جمله برندهای بسیار بزرگ در این برنامه آزمایشی شرکت داشتند که از ششم ماه ژوئن با هدف مطالعه ساعات کاری کمتر بر بهرهوری مشاغل و رفاه کارمندان و همین‌طور اثر آن بر محیط‌زیست و برابری جنسیتی، آغاز شد. حدود ۷۰ شرکت انگلیسی و بیش از ۳۳۰۰ کارمند برای این برنامه ثبت‌نام کردند که ازسوی محققان دانشگاه کمبریج، آکسفورد، کالج بوستون و گروه‌‌‌های حمایتی غیرانتفاعی 4 روز کاری جهانی، کمپین 4 روز کاری در انگلیس و اندیشکده انگلیسی اتونومی، حمایت می‌شود.
طبق یک نظرسنجی، ۸۶ درصد از برندهایی که در این آزمایش شرکت داشتند، اعلام کردند «به احتمال زیاد» یا «احتمالاً» در نظر دارند سیاست 4 روز کاری در هفته را پس از دوره آزمایشی حفظ کنند. انتظار می‌رود کارکنان در این آزمایش از مدل ۱۰۰:۸۰:۱۰۰ پیروی کنند که به معنای صددرصد حقوق برای 80 درصد مواقع در ازای تعهد به حفظ حداقل صددرصد بهرهوری است. آزمایشی که در انگلیس انجام شد تنها یکی از چند آزمایش در سراسر جهان است که ازسوی گروه «4 روز کاری جهانی» اداره می‌شود.
مدیر این کمپین اعلام کرده برنامه‌‌‌های مشابهی در ایالات‌متحده و ایرلند و برنامه‌‌‌های بیشتری در کانادا، استرالیا و نیوزیلند برنامهریزی شده است. در اسکاتلند قرار است آزمایشی دولتی در ۲۰۲۳ برگزار شود که نقطه اوج وعده انتخاباتی حزب ملی اسکاتلند بوده است. ساعت کاری کارکنان ۲۰ درصد کاهش مییابد اما هیچ خسارتی متوجه آنها نیست. حزب ملی اسکاتلند با تخصیص ۱۰ میلیون پوند از شرکت‌های شرکت‌‌‌کننده حمایت خواهد کرد. دولت به یک نظرسنجی که به‌تازگی ازسوی اندیشکده اسکاتلندی مؤسسه تحقیقات سیاست عمومی (IPPR) انجام شده اشاره می‌کند که نشان می‌دهد ۸۰ درصد افرادی که به این ایده پاسخ دادهاند نظر مثبتی به این ابتکار داشته و گفته‌‌‌اند این برنامه تا حد زیادی سلامت و شادی آنها را افزایش می‌دهد. برخی کسب‌وکارها در اسکاتلند مانند گروه UPAC مستقر در گلاسکو، زودتر (هفته‌‌‌های کاری کوتاه‌‌‌تر) را آغاز کردهاند.
در فاصله سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، ایسلند بزرگ‌ترین آزمایش جهانی را با ۳۵ تا ۳۶ ساعت کاری در هفته (کاهش از ۴۰ ساعت سنتی) بدون کاهش در دستمزد انجام داد. این دوره آزمایشی ازسوی محققان و اتحادیههای کارگری ایسلندی موفق شناخته و منجر به تغییر قابل‌توجهی در ایسلند شد؛ بهطوریکه نزدیک به ۹۰ درصد از جمعیت شاغل درحال‌حاضر ساعات کاری را کاهش دادهاند. محققان دریافتند استرس و فرسودگی شغلی در این حالت کاهش مییابد و تعادل میان کار و زندگی بهبود پیدا می‌کند.
آلمان یکی از کوتاه‌‌‌ترین میانگین ساعات کاری در اروپا را دارد؛ بهطوریکه طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، میانگین کار هفتگی در این کشور ۲/ ۳۴ ساعت است؛ با‌این‌حال اتحادیههای کارگری خواهان کاهش بیشتر ساعات کاری هستند. نظرسنجی شرکت تحقیقاتی فورسا نشان می‌دهد ۷۱ درصد از افراد شاغل در آلمان مایل‌اند تنها 4 روز کاری در هفته داشته باشند. اکثریت کارفرمایان موافق هستند این ایده برای کارمندان مفید است و ۴۶ درصد گفتند آزمایش هفته 4 روزه را در محیط کار خود امکان‌پذیر می‌‌‌دانند. این ایده عمدتاً در استارت‌آپ‌‌‌های کوچک‌تر عملی شده است.
در کشورهای دیگر چون ژاپن اما این شرکت‌های بزرگ‌تر هستند که به‌دنبال اعلام فراخوان دولت در سال ۲۰۲۱ درباره برنامه‌‌‌ای برای دستیابی به تعادل بهتر میان کار و زندگی، وارد این قلمرو شدند. کارکنانی که ساعات زیادی را کار می‌کنند، اغلب به دلیل کار بیش‌از‌حد بیمار می‌‌‌شوند یا خودکشی می‌کنند. در سال ۲۰۱۹ شرکت مایکروسافت به مدت یک‌ماه تعطیلات آخر هفته 3 روزه را آزمایش کرد. این اقدام بهرهوری را تا ۴۰ درصد افزایش داد. اسپانیا هم از ژاپن پیروی کرد و دولت با راه‌‌‌اندازی یک برنامه آزمایشی برای شرکت‌های علاقه‌‌‌مند به این ایده موافقت کرده است. حدود ۶ هزار کارمند در ۲۰۰ شرکت بزرگ و کوچک می‌‌‌توانند تعطیلات آخر هفته خود را با حقوق کامل افزایش دهند. مرحله آزمایشی در این کشور به مدت یک سال اجرا می‌شود.
در همین حال، در نیوزیلند ۸۱ کارمند غول کالاهای مصرفی یونیلیور در آزمایش یک‌ساله 4 روز کاری در هفته با حقوق کامل شرکت می‌کنند. «نیک بنگس»، مدیرعامل یونیلیور می‌‌‌گوید هدف این شرکت اندازه‌‌‌گیری عملکرد روی خروجی است، نه زمان. او معتقد است روش‌های قدیمی کار مربوط به گذشته هستند و دیگر برای رسیدن به هدف مناسب نیستند. یونیلیور به‌تازگی آزمایش هفته کاری 4 روزه خود را در استرالیا هم به اجرا گذاشته است.
براساس یک نظرسنجی که با نرم‌افزار ابری «وندور کواتریکس» صورت گرفته، حدود ۹۲ درصد از کارمندان ایالات‌متحده با کاهش روزهای کاری موافق هستند؛ حتی اگر به معنای ساعات کاری طولانی‌‌‌تر باشد. در کانادا هم آژانس بین‌‌‌المللی اشتغال «ایندید» نشان داده ۴۱ درصد از کارفرمایان کانادایی به‌دنبال همه‌گیری کووید۱۹ برنامه‌‌‌های ترکیبی جایگزین و سبک‌‌‌های کاری جدید را در نظر می‌‌‌گیرند. نظرسنجی «ایندید» از هزار کارفرمای اداری در کانادا نشان می‌دهد ۵۱ درصد از شرکت‌های بزرگ با بیش از ۵۰۰ کارمند احتمالاً هفته کاری ۴ روزه را اجرا می‌کنند. براساس گزارشی از بلومبرگ، رئیس‌جمهور فیلیپین برخی از تعطیلات سال آینده در کشور را به دوشنبه‌‌‌ها منتقل کرده است تا با طولانی‌‌‌تر کردن تعطیلات پایان هفته، گردشگری داخلی کشور را رونق بخشد. براساس اعلامیه‌‌‌ای که به‌تازگی منتشر شده است، تعطیلات ۹ آوریل روز شجاعت در این کشور و ۶ تعطیلی دیگر با نزدیک‌ترین دوشنبه جایگزین می‌‌‌شوند.
طبق یافتههای شرکت «ارنستاندیانگ»، کاهش رشد اقتصادی، افزایش نرخ‌های وام مسکن و اخراج‌های بزرگ، نتوانسته کاهش تقاضای مدیران برای گسترش حضور در دفاتر و افزایش انعطافپذیری برای کارکنان دفتری را تحت‌تأثیر قرار دهد. براساس گزارشی از سی‌ان‌بی‌سی، دومین گزارش «شاخص محل کار آینده» شرکت مشاوره «ارنستاندیانگ» که به‌تازگی منتشر شده، نشان‌دهنده افزایش تمایل به برنامه کاری ترکیبی و افزایش در استفاده از هر دو گزینه‌های کاری انعطاف‌پذیر و هفته کاری 4 روزه است.
۴۰ درصد از برندهای حاضر در این تحقیق یک هفته کاری ۴ روزه را اجرا کرده یا در دستورکار خود قرار دادهاند؛ رویکردی که در کشورهای دیگر محبوبیت پیدا کرده اما تا همین اواخر در ایالات‌متحده چندان مورد استفاده قرار نگرفته بود. یافتههای این تحقیق گویای آن است که برنامه کاری ترکیبی از ۲۰۲۱ با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است؛ بهطوریکه ۷۰ درصد کارفرمایان رویکردی ترکیبی را اتخاذ کردهاند که به کارمندان اجازه می‌دهد دو یا سه روز در هفته را از خانه کار کنند. هفته کاری 4 روزه و رشد نیروی کار ترکیبی، هر دو بخش‌هایی از چشم‌انداز درحال تغییر در مدیریت ساختمان‌های تحت مالکیت شرکت‌ها برای رهبران سازمانی هستند.
رکود اقتصادی، مدیران را مجبور خواهد کرد تا تصمیمات مهمی در مورد سبد املاک خود بگیرند؛ از سرمایهگذاری گرفته تا بهینه‌سازی فضا و مدل‌های نیروی کار. مدیران همچنان به «سرمایهگذاری در کیفیت زندگی کارمندان» ادامه خواهند داد. ۴۶ درصد از کارفرمایان مورد بررسی قصد دارند برای دفاتر خود کافه‌چی حرفه‌‌ای استخدام کنند. یک‌سوم از مدیران در نظر دارند گزینه‌های مراقبت از کودکان را برای کارمندان اجرا یا گسترش دهند. این تغییرات پس از همه‌گیری کووید ۱۹ رخ داده است. یافتههای ارنستاندیانگ نشان می‌دهد برندهای مورد‌بررسی، شروع به سرمایهگذاری برای توسعه امکانات در داخل شرکت‌های‌شان کردهاند تا از این طریق هم بتوانند نرخ بازگشت کارمندان به دفاتر را بالا ببرند و هم کارمندان فعلی را حفظ کنند. این گزارش در بحبوحه اخراج انبوه کارکنان در همه صنایع، به‌ویژه در فناوری که در آن کارکنان ماهر از مزایای گسترده و امکانات اداری برخوردار بودند، منتشر شده است. متا، آمازون و توییتر همگی هزاران نفر از نیروهای خود را تعدیل کردهاند. با‌این‌حال، طبق نظرسنجی «ارنست اندیانگ»، تنها یک‌سوم از مدیران مورد‌بررسی، قصد کاهش سرمایهگذاری برای بهبود شرایط کاری شرکت‌های خود را دارند. بیش از نیمی از مدیران برای بهبود شرایط کاری یا توسعه شرکت‌های خود، برنامهریزی می‌کنند.
منبع: Euronews
