شفافیت قیمت، حق انتخاب و همچنین قابلیت رهگیری خرید آنلاین و حضوری، از ویژگی‌های مهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای در تنظیم بازار و حفظ قدرت خرید خانوار است که قائم‌مقام مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره گروه «اسپار ایران» در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» به آن اشاره کرد و به بیان موانع و چالش‌های پیش‌روی توسعه این فروشگاه‌ها در کشور پرداخت.
ضرورت ارائه سبدهای حمایتی توسط فروشگاه‌های زنجیره‌ای
امین همایون میرفخرایى، مهم‌ترین چالش‌های فعلی این صنعت را مربوط به تامین کالا، مالیات، وجود قوانین و مقررات دست‌وپاگیر و کاهش قدرت خرید خانوار برشمرد و خواستار رفع این موانع و مشکلات در دولت سیزدهم شد. وی با اشاره به نقش مهم این فروشگاه‌ها در راستای کمک به حفظ امنیت غذایی کشور و کاهش ضایعات غذا، از دولتمردان خواست تا صدور مجوزهای متعدد از جانب نهادهای متعدد دخیل در این صنعت را به حداقل برسانند. مشروح گفت‌وگو با این فعال اقتصادی درپی می‌آید.
در حال حاضر فروشگاه‌های زنجیره‌ای در چه وضعیتی به سر می‌برند و آیا مسیر رشد و توسعه آنها هموار است؟
فروشگاه‌های زنجیره‌ای یکی از محورهای توسعه اقتصادی و همچنین حفظ امنیت غذایی هستند. وظیفه این فروشگاه‌ها حفظ قدرت انتخاب مشتری با عرضه محصولات متنوع برای سبد کالای خانوار و همچنین رعایت کیفیت و استانداردها است که در این فروشگاه‌ها دیده می‌شود. به طوری که مشتری از بابت مسائلی مانند کیفیت، قیمت و تنوع در خرید از این فروشگاه‌ها دغدغه کمتری دارد. در ایران صنعت خرده‌فروشی زنجیره‌ای به‌رغم سابقه بسیاری که دارد، چه در بخش زنجیره‌ای و چه در بخش فروشگاه‌های منفرد، با استانداردهای جهانی فاصله بسیاری دارد و از این بابت بازار ایران کاملا رو به رشد و قابل بهبود است. این امکان توسعه از محورهای متنوعی مانند چیدمان و طراحی فروشگاهی یا به اصطلاحLook and Feel آغاز می‌شود و مسائلی مانند بهبود کانال‌های توزیع و به کارگیری دانش زنجیره تامین برای کاهش ضایعات و کاهش ماندگاری کالاها در انبار را در بر می‌گیرد که این امر و استفاده از امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری روز دنیا موضوعات دیگری هستند که در حال حاضر در ایران جای کار بسیاری دارند.
البته در حال حاضر به علت شرایط اقتصادی کشور چالش‌های بسیاری در مسیر رشد و توسعه وجود دارد، یکی از مهم‌ترین عوامل، عدم تناسب قیمت املاک تجاری و اجاره آنها با شرایط و واقعیات کسب و کار در ایران است. با اینکه مازاد عرضه ملک تجاری در کلان‌شهرها به ویژه تهران وجود دارد، ولی می‌بینیم که تناسب آن به لحاظ قیمتی متناسب با ارزش افزوده‌ای نیست که بنگاه‌های ایران خلق می‌کنند و قیمت ملک تجاری و ارزش افزوده خلق شده توسط بنگاه‌های ایرانی در دو مسیر جداگانه حرکت می‌کند.
موضوع دیگر بحث تامین کالا به لحاظ حجم و قیمت است. متاسفانه به علت اینکه در گذشته در بخش‌هایی مانند خوراک دام و تولید دانه‌های روغنی در داخل سرمایه‌گذاری نشده و قیمت‌گذاری دستوری در این کالاها در جاهایی منجر به ایجاد سهمیه در حوزه اقلام ضروری سبد خانوار مانند مرغ، گوشت، روغن و... شده است، لذا در نظر گرفتن سهمیه و موضوعات تعزیراتی مشکلات بسیاری را برای فروشگاه‌های عرضه کننده این محصولات ایجاد کرده است.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای در زمینه تنظیم بازار چه اقداماتی انجام داده‌اند و چگونه می‌توانند در این حوزه موفق عمل کنند؟
در شرایط فعلی، فروشگاه‌های زنجیره‌ای شفاف‌ترین نظام عرضه محصولات برای رسیدن به دست خانوار در کشور هستند. در اغلب این فروشگاه‌ها تگ‌گذاری کالاها به صورت مکانیزه انجام می‌شود و کالاها از زمان ورود تا زمان خروج قابلیت ردگیری و رهگیری دارند. در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه سیاستگذار این است که یارانه پرداختی به دست مصرف‌کنندگان برسد. پیشنهاد ما این است که این یارانه به جای آنکه در قیمت کالاها مستتر باشد که باعث رانت و فساد می‌شود، به طرق مختلف در قالب سبدهای نقدی حمایتی خرید از فروشگاه‌ها عرضه شود و به این ترتیب سیاستگذار نیز از رسیدن یارانه به دست مصرف‌کنندگان اطمینان‌خاطر خواهد داشت. ما به عنوان عضو کوچکی از خانواده فروشگاه‌های زنجیره‌ای آمادگی داریم که زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری موجود خود را برای اجرای این طرح به کار بگیریم. شفافیت قیمت، حق انتخاب و همچنین قابلیت رهگیری خرید به صورت آنلاین و حضوری، از ویژگی‌های مهم فروشگاه‌های زنجیره‌ای در تنظیم بازار و حفظ قدرت خرید خانوار است.
با توجه به اینکه اکثر تامین‌کنندگان از همکاری و ارتباط با فروشگاه‌های زنجیره‌ای ناراضی هستند، ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
یکی از چالش‌های امروز فروشگاه‌های زنجیره‌ای تامین به موقع کالاهای مدنظر آنها است تا بتوانند دامنه مناسبی از کالاها را به مشتریان خود عرضه کنند. در این بین با توجه به شرایط فعلی کشور و سیاست‌های کلان، یکی از ارکان توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، حمایت از تولید داخل و همکاری با تولیدکنندگان داخلی در جهت توسعه هر دو مجموعه است. ما با درک این موضوع به سمت تعامل با تولیدکنندگان خوشنام و برندهای قدیمی و ماندگار بازار رفته و تعامل دوطرفه‌ای را ایجاد کرده‌ایم، چرا که خود و تامین‌کنندگان را در جبهه توسعه و حمایت از تولید می‌بینیم.
در برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بنا به دلایل مختلف مانند بدقولی در پرداخت مطالبات تامین‌کنندگان، موضوعات مربوط به کسورات و... به چند دلیل عمده دلخوری‌هایی بین تامین‌کنندگان و فروشگاه‌های زنجیره‌ای وجود دارد. یکی از دلایل آن است که بخش عمده‌ای از فروشگاه‌های زنجیره‌ای دولتی هستند یا به نهادهای عمومی و نظامی وابسته‌اند و به سبب ماهیتی که دارند، ادبیات تعامل با بخش خصوصی را ندارند و با آنها مانند بخش دولتی برخورد می‌کنند. همچنین شرایط ورود به این فروشگاه‌ها با سختی فراوانی همراه است و شاید در جاهایی هم غیرشفاف باشد.
دلیل دیگر این است که بخش خصوصی به علت حاشیه سود اندک بخش زنجیره‌ای کمتر وارد این بخش شده و تقریبا بیشتر از چند برند مربوط به بخش خصوصی در بازار فعال نیستند. آنهایی هم که توانسته‌اند سهم بازار را در اختیار بگیرند، کمتر از انگشتان یک دست هستند. همین امر موجب شده تا بخش خصوصی هم که وارد این فضا می‌شود به نوعی انحصار داشته باشد و تعاملی که با تامین‌کنندگان دارد، از جنس انحصارگری باشد. ما در مجموعه اسپار خود را این‌گونه تعریف کرده‌ایم که در زنجیره ارزش تامین‌کنندگان یک کانال توزیع و یک ابزار فروش قوی باشیم و سعی کنیم تعاملی سازنده با تامین‌کنندگان در جهت شکستن این فضا داشته باشیم.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد
